De Wmcz 2018 is een feit. Het wetsvoorstel is op 21 mei 2019 door de Eerste Kamer vastgesteld. Dat betekent dat de wet in 2020 in werking treedt. Na jaren lobbyen ligt er dan een wet die de medezeggenschap cliëntenraden versterkt en de participatie van cliënten verstevigt.
Het wetsvoorstel Wmcz 2018 is op 21 mei 2019 als hamerstuk behandeld in de Eerste Kamer. De Eerste Kamercommissie voor VWS achtte – met de memorie van antwoord van de minister – de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid. Hiermee ligt er dan de langverwachte wet die de medezeggenschap van cliënten in de zorg versterkt. Dit sluit tevens aan bij het creëren van ‘checks and balances’, onderdeel van de Governancecode Zorg met gedragsprincipes voor goed bestuur en toezicht.
Hoe nu verder?
Naar verwachting treedt het wetsvoorstel ongeveer een half jaar na vaststelling in de Eerste Kamer in werking. Echter eerst dient via een algemene maatregel van bestuur (amvb) de reikwijdte nog worden vastgesteld. De amvb gaat na eventuele aanpassing op basis van de internetconsultatie nog naar de Tweede Kamer. Zodra dit proces is afgerond kan de wet in werking treden. Tussen de datum van publicatie van de wet in het Staatsblad en de datum van inwerkingtreding een periode van circa zes maanden in acht worden genomen.
Dit geeft betrokkenen de tijd om zich goed voor te bereiden. Zo zullen sommige instellingen hun cliëntenraden nog moeten instellen, hun medezeggenschapsregelingen nog moeten opstellen of aanpassen, nieuwe afspraken over de bekostiging moeten maken dan wel bestaande afspraken moeten aanpassen.
Update 6 juni 2019: Het LSR heeft contact gehad met het ministerie van VWS die heeft laten weten er alles aan te doen om de wet op 1 juli 2020 in te laten gaan. De Raad van State heeft nog maximaal drie maanden nodig en daarnaast moet de Amvb over de reikwijdte van de wet nog langs de Tweede- en Eerste Kamer. Verder is er een half jaar termijn toegezegd tussen de publicatie van de wet in het Staatsblad en de inwerkingtreding. Wanneer in januari 2020 alles gereed is kan VWS inzetten op inwerking per 1 juli 2020.
Medezeggenschapsregeling
In de Wmcz 2018 wordt het instellingsbesluit vervangen door een medezeggenschapsregeling. Voor een aantal besluiten waarvoor een adviesrecht is geregeld, geldt de wettelijke verplichting dat in de medezeggenschapsregeling moet worden geregeld op welke wijze de cliëntenraad wordt betrokken bij de voorbereiding van het besluit. Ook afspraken over extra bevoegdheden worden vastgelegd in de medezeggenschapsregeling. Cliëntenraden hebben vervolgens instemmingsrecht over de medezeggenschapsregeling. Tenslotte moet de medezeggenschapsregeling onder de aandacht van cliënten en vertegenwoordigers worden gebracht.
Het LSR is inmiddels met de brancheorganisaties van zorgaanbieders in de curatieve zorg en gehandicaptenzorg in overleg om model-medezeggenschapsregelingen en model-bekostigingsregelingen tot stand te brengen die de cliëntenraden en bestuurders kunnen gebruiken.
Belangrijkste verbeteringen Wmcz 2018
- Het vervangen van het verzwaard adviesrecht door een instemmingsrecht met een zwaarder toetsingscriterium. Hierdoor hebben cliëntenraden meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op zaken die het directe leven van cliënten raken.
- De verankering van de twee voorwaarden voor ondersteuning en financiering. Hiermee kunnen cliëntenraden in het gesprek met bestuurders duidelijk aangeven waar zij behoefte aan hebben en hoe de zorginstelling dit kan faciliteren.
- Cliëntenraden hebben een verantwoordelijkheid in het zich responsief opstellen en zij dienen de mening van de achterban nadrukkelijk te betrekken bij hun werkzaamheden.
- Uitbreiding van de onderwerpen waarover in de medezeggenschapsregeling regels moeten worden gesteld.
- Regelen van toezicht door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
- Toekennen van het recht van enquête aan cliëntenraden.
- Het regelen van de verplichting voor de instelling om de cliëntenraad desgevraagd hulp te verlenen bij het inventariseren van de wensen van zijn achterban.
- Het aanscherpen van de voorwaarde tot tijdig vragen van advies of instemming.
Inspraak langdurige zorg
Vanwege de impact van de langdurige zorg op het leven van cliënten, is voor instellingen die deze vorm van zorg leveren in het wetsvoorstel opgenomen dat zij hun cliënten inspraak moeten geven op aangelegenheden die direct van invloed zijn op het dagelijks leven. De vorm waarin deze directe participatie wordt gegoten is vrij, zodat hij aangepast kan worden aan wat het beste past bij de cliënten. De cliëntenraad kan de uitkomsten van inspraak gebruiken bij zijn werkzaamheden. Eind van dit jaar zal VWS samen met het LSR en andere partijen een bijeenkomst organiseren over inspraak. Daarmee wordt uitvoering gegeven aan de motie Bergkamp en Dik-Faber om ideeën uit te wisselen, de directe inspraak uit artikel 2 uit de wet verder vorm te geven en te komen tot een handreiking over hoe deze directe inspraak effectief kan worden vormgegeven.
Reikwijdte wet
De reikwijdte is in het conceptwetsvoorstel verbreed. De Wmcz 2018 strekt zich tevens uit over de private zorg en eerstelijnszorg. Ook regelt het wetsvoorstel cliëntenraden die vallen onder de Jeugdwet. De nieuwe wet is gekoppeld aan de Wkkgz. Hiermee is een goede verbinding tot stand gekomen tussen de medezeggenschap van cliënten en de kwaliteit van zorg.
Minister Bruins van VWS heeft een algemene maatregel van bestuur (amvb) aangekondigd bij het wetsvoorstel Wmcz 2018. In de amvb zal ten eerste worden bepaald op welke instellingen de wet niet van toepassing is. Ten tweede zal in de amvb worden geregeld welke instellingen in aanmerking zullen komen voor de hogere drempel van – meer dan vijfentwintig natuurlijke personen die zorg verlenen – voor de verplichting tot het inrichten van formele medezeggenschap. De concept-amvb ligt tot 23 mei as. voor via internetconsultatie. Zodra de afstemming en consultatiefases zijn afgerond, zal het ontwerp van de amvb aan de Tweede Kamer en gelijktijdig aan de Eerste Kamer worden toegezonden.
Reactie LSR internetconsultatie
Lees voor
Bijeenkomsten Wmcz 2018
Speciaal voor leden organiseert het LSR gratis bijeenkomsten over de Wmcz 2018. Noteer alvast de volgende data in uw agenda! vrijdag 18 oktober, vrijdag 8 november, maandag 25 november en vrijdag 13 december 2019
Verder organiseert het LSR op verzoek bijeenkomsten of maatwerkcursussen bij zorginstellingen en cliëntenraden over de Wmcz 2018. Neem voor belangstelling contact op met het LSR via adviespunt@hetlsr.nl.
Aangepast informatiemateriaal aan Wmcz 2018
Binnenkort komt het LSR met een digitale brochure over de wettelijke veranderingen. Verder gaat het LSR de komende tijd aan de slag om de materialen, het handboek, de kennisbank enzovoort aan te passen aan de nieuwe wet.
Meer informatie
Achtergrondinformatie: Een compleet overzicht (nieuwsberichten, artikelen, wetten en wetsvoorstellen, onderzoeken en andere documenten) van de ontwikkelingen t.a.v de wetgeving cliëntenraden van 2008 tot actuele informatie nu.
