Op 1 januari 2020 ging de Wet zorg en dwang in. Samen met andere cliëntenorganisaties vroegen we cliënten en naasten vorig jaar naar hun ervaringen met onvrijwillige zorg, middels een breed gedeelde vragenlijst. De resultaten hiervan – gepresenteerd als een zogenaamde nulmeting – laten hetzelfde beeld zien als de formele wetsevaluatie in december 2022 deed: er is flink werk aan de winkel. Dit erkent ook minister Helder.
De Wzd regelt de rechten van mensen met een verstandelijke beperking, dementie of gelijkgestelde aandoeningen, wanneer die onvrijwillige zorg krijgen. Eind 2022 verscheen de evaluatie van deze wet, met als belangrijkste conclusie dat er veel verbetering nodig is.
Samen met andere cliëntenorganisaties heeft het LSR op deze evaluatie gereageerd. Onderdeel van deze reactie is de oproep van LSR-directeur Jasper Boele om minder in te steken op de regels van de Wzd en meer op de bedoeling: het voorkomen van onnodige onvrijwillige zorg.
Minister Helder schrijft in een brief aan de Tweede Kamer, dat ze met een nieuw wetsvoorstel zal komen. Ze gaat ons advies ‘Van stappenplan naar maatwerk in dialoog’ opvolgen, waarmee ze hoopt tot meer maatwerk te komen.
Onderzoek onder cliënten en naasten
Daarnaast hebben wij samen met cliëntorganisaties Ieder(in), Alzheimer Nederland, de LFB, KansPlus en Per Saldo onderzoek gedaan onder onze achterbannen naar ervaringen met de Wzd. Hierdoor maakten we inzichtelijk waar volgens hen de Wzd verbetering behoeft.
Uit dit onderzoek blijkt dat veel naasten en cliënten nog niet de voordelen en uitwerking ervaren, die met de wet beoogd was. Zo kennen veel cliënten, naasten én zorgprofessionals de wet nog niet. Ook hebben niet alle zorgaanbieders de wet al goed ingevoerd en geven ze vaak nog onzorgvuldig onvrijwillige zorg. Daarnaast wordt er nog te weinig gezocht naar alternatieven voor onvrijwillige zorg.
Bovendien wordt het stappenplan, voor communicatie met cliënt en vertegenwoordiger, onvoldoende en onzorgvuldig ingezet. Zo zegt een vertegenwoordiger: ‘Ik moest er steeds achteraan hoe ver het stond met het stappenplan. Dat kwam niet prettig over’.
>> Bekijk de resultaten van de nulmeting
Cliëntenvertrouwenspersonen
Uit de wetsevaluatie en de cliëntenraadpleging blijkt helaas ook, dat de cliëntenvertrouwenspersonen Wzd onvoldoende tot hun recht komen en dat ze nog weinig bekend zijn. De minister laat weten dat ze zich gaat inzetten voor het verstevigen van de positie van deze CVP’s.
Daarnaast gaan zorgaanbieders verplicht worden om cliënten expliciet te wijzen op de mogelijkheid om een beroep te doen op de CVP. Ook locatiebezoeken door de CVP wil de minister wettelijk regelen.
Nieuw wetsvoorstel in 2024
Alzheimer Nederland en Ieder(in) gaan deelnemen aan klankbordgroepen van VWS, om daar ervaringen van cliënten te delen. Dat moet er toe leiden dat in de eerste helft van 2024 gedragen voorstel voor aanpassing van de wet aan de Tweede kamer wordt gestuurd, die vervolgens per 1 januari 2026 zal moeten ingaan.
>> Bekijk de berichtgeving hierover op de website van Ieder(in)
>> Bekijk onze oproep voor de vragenlijst uit juli 2022
>> Nieuwsbericht: ‘Cliëntenorganisaties bespreken cliëntenperspectief wetsevaluatie Wzd’
